De VVD wil de publieke omroep verrechtsen. Minder linkse praat, een meer “maatschappijkritisch geluid”. De wens is logisch, de voorgestelde oplossingen minder.
VVD-mediawoordvoerder Johan Remkes legde het van de week uit aan de lezers van NU.nl. De omroepverenigingen zijn nu te bleek en lijken te veel op elkaar. De berichtgeving is volgens Remkes uniform en – om een voorbeeld te noemen – te pro-Palestijns. Tegelijkertijd vindt Remkes dat de toegang van nieuwe omroepen tot het bestel moeilijker gemaakt moet worden. “Vijftigduizend leden is al genoeg om vijf jaar een graai te kunnen doen in de bak belastingcenten om televisie te maken,” aldus de liberale zegsman.
Remkes pleit voor een “BBC-model”, wat staat voor twee sobere publieke netten, zonder reclame en zonder al die omroepverenigingen. Ik kan zijn kritiek op de linksigheid van de publieke omroep wel plaatsen, maar begrijp niet de logica van de oplossingen die Remkes voorstelt.
Als ik het goed zie, bestaat zijn plan deels uit knutselen aan het systeem dat we hebben en deels uit een radicale systeemwijziging. Het aanscherpen van toegangsvoorwaarden is knutselen, maar een BBC-model zonder omroepverenigingen zou een revolutie zijn. Je kunt en hoeft niet beide plannen uit te voeren: als de omroepverenigingen worden vervangen door een centrale staatsomroep, hoef je ook niet meer na te denken over toelatingsvoorwaarden.
De revolutionaire oplossing van Remkes lijkt me zijn probleem niet daadwerkelijk op te lossen. Al was er een meerderheid voor te halen, dan nog vraag ik mij af hoe je met een BBC-model de gewenste verrechtsing kan afdwingen. Als die Nederlandse Omroep Corporatie in de praktijk hartstikke links wordt is Remkes in de aap gelogeerd.
Het aanscherpen van de toegangsvoorwaarden is ook geen oplossing. Als je vindt dat de bestaande publieke omroep te links en te suf is, moet je niet de voordeur stijf op slot gooien. Hoe moet dat nieuwe rechtse geluid dan naar binnen? Of wil de VVD in de Mediawet opnemen dat VARA en KRO voortaan liberale omroepen zijn? Als je de publieke omroep wil verrechtsen, moet je toetreding door nieuwe omroepen – en verwijdering van bestaande omroepen – juist makkelijker maken. CDA en PvdA durven de confrontatie met de eigen Hilversumse achterban niet aan, maar dat is voor de VVD geen probleem want die achterban hebben ze juist niet.
Volgens mij vergist Remkes zich bovendien als hij denkt dat het “te makkelijk” is om in de publieke omroep te komen. 50.000 leden en graaien maar? Was het maar zo makkelijk. Het is eerder: heel hard rennen naar 50.000 leden, dan loop je vanzelf op tegen de muur die zegt dat je ook nog iets “nieuws” moet doen (en dat de minister mag bepalen wat dat is). Je moet een “maatschappelijke stroming” vertegenwoordigen die nog niet in het bestel zit.
Desalniettemin lijkt mij de kans op verrechtsing van de publieke omroep deze keer reëel. Er is een aantal in potentie serieuze kandidaten, waaronder initiatieven van De Telegraaf en GeenStijl. Is rechts-zijn een maatschappelijke stroming? Als Plasterk het zegt wel. Wellicht begint het besef door te dringen dat Hilversum veel van hetzelfde maakt en zegt. Bovendien is het toelaten van een rechtse excuusomroep een goede defensieve zet. Een GeenStijl dat afhankelijk wordt gemaakt van overheidsfinanciering is veel minder gevaarlijk dan een GeenStijl dat er niet in mag. Zo heeft het establishment ook afgerekend met de LPF: laat ze een paar jaar meedoen en je ziet ze nooit meer.
Oorspronkelijk verschenen op NU.nl.