Het Gerechtshof in Den Haag veroordeelde gisteren een prominente actievoerster tegen kindermishandeling tot twee maanden cel voor smaad wegens een onbewezen beschuldiging van pedofilie. Door ouderwets hard op treden tegen deze digitale eigenrichting sloeg het Hof een belangrijk piketpaaltje voor de normalisering van de internetmaatschappij. Een goed signaal.
De zaak draait om de website kindersexnu.nl, een initiatief van Yvonne van Hertum uit Rotterdam. Zij deed zich op chatboxen voor als minderjarige om zo pedofielen te lokken. Had zij ‘beet’, dan mocht de ‘dader’ kiezen: hij moest een soort onthoudingsverklaring tekenen die zij dan aan politie zond, of zij zou zijn naam, adres en alle andere beschikbare persoonsgegevens op haar website publiceren.
Van Hertum had op haar website een man beschuldigd van het voeren van een erotische chat met een minderjarige. Ze publiceerde zijn naam, adres en foto. De rechter stelde echter vast dat niet is gebleken dat de chat erotisch getint was, “evenmin als dat de chatsessie met een minderjarige is gevoerd, terwijl zelfs niet vaststaat of en, zo ja, in hoeverre [de man] bij die sessie betrokken was.”
Het Hof “kent bijzondere betekenis toe aan het door de verdachte en haar mededader(s) gekozen medium, te weten het internet. De aard van dat medium maakt een slachtoffer van zo’n aantijging in verhoogde mate kwetsbaar, mede omdat geenszins denkbeeldig is dat het slachtoffer daardoor tot in lengte van jaren wordt achtervolgd met alle maatschappelijke gevolgen van dien.” De slotsom is dat het Hof Van Hertum schuldig acht aan smaadschrift en veroordeelt tot vier maanden gevangenisstraf, waarvan twee maanden voorwaardelijk.
Twee maanden cel dus voor een voorvechtster van kinderrechten. Steunt het recht de kinderbeschermster niet?
De bestrijding van kindermishandeling is een belangrijke verantwoordelijkheid van de maatschappij. Nu steeds meer maatschappelijk verkeer zich naar het internet verplaatst, is het van cruciaal belang dat kinderen ook daar beschermd worden: door hen weerbaar te maken en door daders op te sporen, te straffen en zo mogelijk te resocialiseren. Er is op dat vlak nog veel te doen. Aan de kant van de preventie doet de Stichting Mijn Kind Online al jaren hoognodig werk op het gebied van voorlichting aan ouders, kinderen en scholen, publiek debat en lobbywerk.
Aan de kant van de opsporing is echter onvoldoende mankracht en kennis beschikbaar om het groeiende probleem adequaat aan te pakken. In de Tweede Kamer stelt men af en toe een publicitair welgemikte kamervraag, zonder dat er veel aandacht is voor effectieve en uitvoerbare maatregelen.
Het initiatief van stopkindersexnu.nl was echter een voorbeeld van hoe het niet moet. Van Hertum speelde achtereenvolgens de rol van slachtoffer, politieagent, officier van justitie, rechter en beul: een digitale maar toch middeleeuws aandoende vorm van eigenrichting. Er is een reden dat eigenrichting verboden is: iemand wordt pas gestraft als hij schuldig is bevonden en dat gebeurt pas als hij de kans heeft gehad zich te verdedigen en vervolgens toch is komen vast te staan dat hij schuldig is.
Het kan zijn dat Van Hertum niet aanwezig was bij de vergadering waarin we die procedure met elkaar hebben afgesproken, maar ze is er wel aan gehouden. Ook – zelfs – op internet.
Bij het strafrecht staat zorgvuldigheid voorop: de vermeende dader krijgt een eerlijk proces. Dat is niet alleen zijn absolute mensenrecht in een democratische samenleving, het is ook een voorwaarde voor maatschappelijke acceptatie van de uitkomst van het proces. Wat dat betreft ging de werkwijze van stopkindersexnu.nl verder dan de verschillende sites met Google Maps mashups van veroordeelde zedendelinquenten die er al zijn: Van Hertum wachtte het oordeel van de rechter niet af.
Het is ook terecht dat het Hof bijzondere betekenis toekent aan het feit dat de smadelijke beschuldiging niet werd gedaan op een dorpsplein maar op een website. Door hyperlinks en zoekmachines is alles te vinden en door caches en archieven blijft het eeuwig beschikbaar. Het internetagadium dat “Information wants to be free” is politiek inmiddels wat gedateerd, maar gebleken is wel dat eenmaal gepubliceerde informatie nooit meer daadwerkelijk gewist kan worden.
De drijfveren van Van Hertum zijn menselijk gezien te begrijpen. Dat geldt zeker ook voor haar frustratie over de gebrekkigheid van bestaande middelen tegen online kindermishandeling. Het is dan ook te hopen dat de uitspraak leidt tot meer geld een aandacht voor digitale voorlichting en recherche. Toch heeft het Hof gelijk dat Van Hertum in haar ijver is doorgeschoten. Zelfs kindermishandeling kan en moet binnen de grenzen van de rechtstaat worden bestreden.
Oorspronkelijk verschenen op NU.nl.