Het blijft aanmodderen met auteursrecht op internet. Deze week concludeerde een werkgroep van de Tweede Kamer zelfs dat het auteursrecht in een crisis verkeert. De oplossing: uitgevers dwingen films en muziek digitaal aan te bieden en daarna downloaden strafbaar stellen.
Ongeautoriseerde bestandsuitwisseling op internet is funest voor producenten van muziek, films en games. Maar hoe pak je het aan? Auteursrechtheffingen op alle dragers, zoals blanco cd’s, dvd’s, mp3-spelers, harde schijven en usb-sticks? Internetaanbieders verplichten om illegaal materiaal weg te filteren? Een vaste downloadheffing op ieder internetabonnement? Keiharde repressie, met (straf)vervolging van consumenten? Een “cultuuromslag” teweeg brengen? Alle oplossingen hebben beperkte voordelen en grote nadelen.
Frankrijk laat zien hoe het in ieder geval niet moet. President Sarkozy heeft vorige maand een wet door zijn parlement gejaagd op grond waarvan gebruikers die drie keer auteursrechtelijk beschermd materiaal gedownload hebben, in opdracht van een nieuwe toezichthouder van het internet worden afgesloten.
Gelukkig is Frankrijk ook nog een land waar ze mensenrechten serieus nemen. Vorige week oordeelde de Constitutionele Raad dat de wet, die consumenten zonder tussenkomst van de rechter zou veroordelen tot enkele maanden of jaren digibetisme, in strijd was met de onschuldpresumptie en de vrijheid van meningsuiting.
De Britse regering heeft deze week een meer proportionele aanpak voorgesteld: in plaats van downloaders af te sluiten wordt hun bandbreedte afgeknepen en worden bepaalde internetprotocollen geblokkeerd. Overigens nog steeds zonder tussenkomst van een rechter.
In eigen land publiceerde de Parlementaire Werkgroep Auteursrecht deze week zijn langverwachte eindrapport (PDF). De conclusie is dat het auteursrecht in een ‘crisis’ verkeert en nodig aan ‘vernieuwing’ toe is. De Werkgroep wil dat de entertainmentindustrie haar product gaat verkopen los van de drager: je moet als consument een film kunnen kopen en die dan op alle apparatuur thuis kunnen afspelen. Weg met kopieerbescherming op dvd’s.
De industrie moet, kortom, een legaal internetaanbod creëren. En als dat legale aanbod er eenmaal is, moet ongeautoriseerd downloaden van beschermd materiaal strafbaar gesteld worden en kan ook de thuiskopieheffing op blanco dragers worden afgeschaft. In de woorden van de Werkgroep: “De daling van de verkoop door piraterij zal moeten leiden tot een totaal verbod op downloaden.” Het is maar dat u het weet. O ja, en “er dient gewerkt te worden aan een cultuuromslag bij de consument”.
Het getuigt wel van lef om te zeggen: internationaal is de discussie over auteursrecht vastgelopen, we gaan de problemen nationaal aanpakken. Tegelijkertijd zijn er zoveel internationale richtlijnen en verdragen over auteursrecht, dat de speelruimte voor nationaal beleid helaas beperkt is. Wat wel kan, is het auteursrecht strenger maken: minder uitzonderingen (zoals de thuiskopie), minder consumentenrechten, meer straffen, meer handhaving. Maar willen we dat?
Het rapport legt terecht het verband tussen de aanpak van internetpiraterij en het creëren van een legaal aanbod. Want de muziek- en filmproducenten zijn medeschuldig aan het ontstaan van het probleem: illegale uitwisseling wordt aangewakkerd door het gebrek aan een makkelijk, betaalbaar, legaal product op internet. Het is ook terecht dat de thuiskopieheffing wordt afgeschaft als downloaden wordt verboden: die dient alleen om misgelopen inkomsten uit legale thuiskopieën te compenseren. Als je niet meer mag thuiskopiëren, valt er dus ook niks te compenseren.
Maar laten we het strafrecht er buiten houden. Miljoenen Nederlanders downloaden films en muziek: gaat de politie die allemaal arresteren? We hebben al (veel) te weinig rechercheurs voor ernstigere internetcriminaliteit als kinderporno en cybercrime. De producenten zullen zeggen: piraterij is ook ernstige cybercrime. Dat is vanuit hun perspectief begrijpelijk, maar als we beperkte opsporingscapaciteit hebben geef ik prioriteit aan opsporing van kinderporno, grooming, mensenhandel, terrorisme, en zombienetwerken.
Laten we de handhaving van het auteursrecht dus vooral overlaten aan de industrie zelf. Voor die civielrechtelijke handhaving is een verbod op downloaden zeker makkelijk. De Stichting Brein kan nu bijvoorbeeld niet goed optreden tegen downloaden uit Usenet-nieuwsgroepen. En omdat consumenten die via usenet films en muziek downloaden op dit moment geen auteursrechtinbreuk plegen, kan Brein ook niet de tussenpersonen aanpakken die het vinden van bestanden faciliteren. Wat dat betreft heeft de doorgaans vrij redelijke voorzitter van Brein, Tim Kuik, zich wat vergaloppeerd toen hij begin dit jaar stelde dat dergelijke tussenpersonen “zonder meer strafbaar” waren.
Het afschaffen van de thuiskopie – en daarmee de thuiskopieheffing – is op zich mogelijk, als parlement en regering dat willen. Wat de politiek echter niet kan afdwingen, is een cultuuromslag. Niet bij de internetconsument, die al lang meent een recht te hebben op gratis informatie en entertainment. Daar kan geen heropvoedingskamp tegenop. Ook de entertainmentindustrie lijkt immuun voor een cultuuromslag. In plaats van de mogelijkheden van nieuwe distributievormen te onderzoeken, proberen en omarmen, verdedigt men vooral de oude verdienmodellen.
Moet de politiek de volgorde dus gewoon omdraaien: eerst de thuiskopieheffing afschaffen, dan komt dat legale aanbod vanzelf? Ook voor die oplossing geldt helaas: als het zo makkelijk was, was het al gebeurd.
Oorspronkelijk verschenen op NU.nl.