De afgelopen weken heeft de auteursrechtlobby stevige vooruitgang geboekt in zijn doodsstrijd tegen internetpiraterij, met belangrijke successen in Frankrijk, Engeland en Brussel. Een recent tegenvoorstel van eigen bodem is ook niet de oplossing.
Internetters die illegaal bestanden uitwisselen, kunnen binnenkort makkelijker van het internet gegooid worden. In onderhandelingen met de nationale regeringen heeft een delegatie van het Europees Parlement de langlopende eis van een formeel verbod op afsluiting zonder voorafgaande rechterlijke toetsing, deze week tot algemene verbazing laten vallen. Europarlementariër Engström van de Piratenpartij legt nauwkeurig uit hoe dat in zijn werk ging.
Zo’n actie doet toch wel de vraag rijzen wat de functie is van het Europees Parlement.
Ik dacht altijd dat het er was om de rechten van Europese burgers te beschermen. Het is dus terecht dat het Parlement deze week weigerde een motie aan te nemen tegen Berlusconi’s mediamacht: Europa heeft niks te zeggen over persvrijheid in individuele lidstaten. Maar als het Europees Parlement ook niet bestand is tegen industrielobby’s en weigert op te komen voor de rechten van telecomconsumenten – een EU-onderwerp bij uitstek – waar is het dan goed voor?
Op dezelfde dag verleende het Franse Constitutionele Hof alsnog zijn goedkeuring aan de omstreden HADOPI-wet, die het mogelijk maakt Franse internetgebruikers bij verdenking van illegale bestandsuitwisseling van het internet af te sluiten, zonder voorafgaande rechterlijke procedure. Een eerdere, verdergaande versie van de wet verklaarde het Hof deze zomer nog strijdig met de Franse Grondwet.
Ook in het Verenigd Koninkrijk heeft superminister en ex-Europees Commissaris Lord (Peter) Mandelson zich door de industrielobby laten overhalen vergelijkbare plannen te steunen. Deze week werd duidelijk dat hij het publieke debat nog niet gewonnen heeft. Het licht kwam uit het donkere Noorden van Europa: Finland gaat internettoegang tot universeel recht uitgeroepen. Uiterlijk 1 juli 2010 moet iedere Fin met tenminste 1 Mbit/s kunnen internetten. Einde 2015 stijgt dat naar 100 Mbit/s.
Ik heb op deze plaats wel vaker betoogd dat het afsluiten van internetgebruikers niet de oplossing is voor het probleem van auteursrechthandhaving op internet. Hoe het dan wel moet? Volgens ICT-jurist en blogger Arnoud Engelfriet moeten we alle uitwisseldiensten en -sites hun goddelijke gang laten gaan, als zij maar een percentage van hun omzet aan de muziekindustrie afstaan.
De achterliggende gedachte is even praktisch als sterk: als Mininova en Pirate Bay zo’n beetje als enige een manier hebben gevonden om geld te verdienen met online muziek, waarom zouden we dan juist dat business model de das omdoen?
Toch heb ik mijn twijfels. Misschien dat het auteursrechtelijke verbodsrecht in de digitale context wel zijn langste tijd heeft gehad, maar dit is meteen het andere uiterste, de ultieme ‘verheffing’ van het auteursrecht: alles wat vroeger verboden was gaan we nu toelaten, in ruil voor een heffing.
Ook betwijfel ik of er op deze manier ooit genoeg geld verdiend kan worden om het inkomensverlies van rechthebbenden te compenseren. Piratensites die winst ambiëren én maken zijn uitzonderlijk. Gratis of verlieslijdende websites mogen in Engelfriets voorstel ongelimiteerd muziek uitwisselen, maar dragen niets af.
Uitvoering van Engelfriets plan lijkt mij daarom ook op de langere termijn schadelijk voor het auteursrecht en de kwaliteit van de muziekproductie. Heb je wel eens een uur geluisterd naar legale, gratis muziek – bandjes die beroemd proberen te worden door hun muziek zelf gratis via internet te verspreiden? Wil je dat alle muziek straks zo klinkt?
Oorspronkelijk gepubliceerd op NU.nl.