Psssst, niet verder vertellen. De PVV is helemaal niet bijzonder, anders of vernieuwend. Ze zijn net als alle andere politieke partijen: ambitieus, geobsedeerd met media-aandacht en een tikkeltje amateuristisch.
Deze week publiceerde HP/De Tijd de eerste aflevering van het dagboek van beginnend journaliste Karen Geurtsen, die vier maanden undercover werkte als stagiair bij de PVV.Ze is in één klap beroemd, maar over de toelaatbaarheid van de actie wordt verschillend gedacht. “Nieuw dieptepunt voor linkse media. Smerig!”, twitterde Geert Wilders. Ook NRC Handelsblad veroordeelde de actie in een hoofdredactioneel commentaar.
Mag je als journalist liegen of veinzen om aan nieuws te komen? Het klassieke antwoord is nee. Journalisten staan niet alleen niet boven de wet, ze moeten zich ook houden aan de beroepsethiek. Volgens artikel 2.1 van de Leidraad van de Raad voor de Journalistiek werk je als journalist met open vizier. Bij het vergaren van nieuws maakt de journalist zich als zodanig bekend. Maar in de Leidraad staat ook dat die norm niet geldt, als een gewichtig maatschappelijk belang dit rechtvaardigt en hetzelfde doel op geen andere manier bereikt kan worden. Dat is met name het geval, als schending van de regel nodig is voor het aan het licht brengen van ernstige misdrijven en misdragingen, het beschermen van de openbare veiligheid en gezondheid en het voorkomen van misleiding van het publiek door handelingen en uitspraken van personen of organisaties.
HP / De Tijd verdedigt de actie met de stelling dat de PVV een heel grote, maar tegelijkertijd heel besloten partij is. Om er achter te komen hoe de PVV nou ‘echt’ is, moet je wel undercover gaan. Het blad benadrukt dat het ze niet gaat om een oordeel te vellen over de PVV: dat moet de lezer doen. Om dat te onderstrepen, publiceren ze 14 lezersbrieven over de actie, waarvan de meerderheid buitengewoon negatief is.
Een lezer schrijft bijvoorbeeld: “Dat Karen Geurtsen geen droog brood kan verdienen in de prostitutie begrijp ik zeer, gezien haar voorkomen.” De gedachte van de redactie was kennelijk: laat die lezers zichzelf maar diskwalificeren.
Het dagboek zelf voldoet echter goed aan de belofte. Het is neutraal van toon. Er gebeurt weinig. PVV-kamerlid De Roon, voor wie Geurtsen werkt, is ijverig en primair gefocust op media-aandacht. “Wij praten hier intern misschien wel genuanceerd over zaken, maar niet naar buiten toe. Dan valt iedereen in slaap, journalisten als eersten. Snap je?” Beleidsmedewerkster “Floor” weet te vertellen dat de PVV de linkse media hard nodig heeft, want “zonder de linkse media waren we niet zo groot.” Kamerlid Graus blijkt een echte dierenliefhebber te zijn, hij saboteert de maatregelen die de Tweede Kamer treft om een muizenplaag te bestrijden. Bent u er nog? Inderdaad, Geurtsen heeft dus geen onthullingen te bieden. Ze heeft in haar eerste maand bij de PVV niks schokkends meegemaakt. De partij is vol ego’s en Geert heeft de grootste van allemaal. Hij vond zijn plan voor een kopvoddentaks ook een beetje ver gaan. Fractiegenoot Bosma is nogal pro-Israel. Gompie.
Een journalist mag alleen undercover werken, als dat de enige manier is om een misstand aan het licht te brengen. Dat is een strenge norm. De onthullingen tot dusver zijn niet voldoende om de actie te rechtvaardigen. De PVV lijkt eerder een partij als alle anderen: mediageil, ambitieus en tamelijk amateuristisch. Moest HP/De Tijd nou echt liegen en bedriegen en vier maanden undercover gaan om dat aan te tonen? Of is dat juist het nieuws? Dat de PVV een doodgewone partij is? Is dat niet net zo nieuwswaardig als wanneer Geurtsen had ontdekt dat PVV’ers tijdens fractieberaad onder het genot van jodenkoeken de Koran verbranden?
Natuurlijk voelt de PVV zich door de actie van Geurtsen bespied en verraden, maar het artikel zelf is wat mij betreft te subtiel om effectief smerig te zijn. Dat is de zwakte, maar ook de kracht van de undercover -actie.Voor mij geeft uiteindelijk de doorslag dat het dagboek, althans de eerste aflevering die deze week verscheen, vrijwel geheel zakelijk is. Niemand wordt gênant te kijk gezet. Niemands privéleven wordt overhoop gehaald. Geurtsen heeft het expres niet smeuïg gemaakt of haar mening er dik bovenop gelegd. De PVV ambieert politieke macht en lijkt die vooralsnog ook te gaan krijgen. De miljoenen burgers die overwegen op de partij te stemmen hebben er recht op te weten hoe de partij in elkaar steekt.
Oorspronkelijk gepubliceerd op NU.nl.