Kroniek Technologie & recht 2014

De afgelopen twee jaar brachten de onthullingen van Edward Snowden over de digitale spionageprogramma’s van de Amerikaanse en Britse veiligheidsdiensten een maatschappelijk debat teweeg over de verhouding tussen veiligheid en (digitale) grondrechten. De kritische aandacht voor de al dan niet vrijwillige medewerking van grote Amerikaanse technologiebedrijven aan surveillance en hun eigen omgang met persoonsgegevens, was onderdeel van een bredere tegenreactie onder de noemer ‘de Oude Wereld laat zich niet langer koloniseren door Silicon Valley’. Nederlandse internetaanbieders werden massaal bevolen de toegang tot de file sharing website The Pirate Bay te blokkeren, maar toen dat geen effect bleek te hebben op inbreukmakende bestandsuitwisseling werd de blokkade weer opgeheven. Het auteursrecht spoelde ondertussen nog iets verder weg door het elektronisch vergiet.

De grootste ontwikkeling van de afgelopen twee jaar is echter misschien wel de toegenomen invloed op de rechtsontwikkeling van het Hof van Justitie. Het Hof benadert juridische problemen in het technologie- en informatierecht al langer als botsingen van conflicterende grondrechten, waaronder met name vrijheid van meningsuiting, privacy, intellectuele eigendom en vrijheid van onderneming. Waar het Hof zich in het verleden vaak beperkte tot de opdracht dat nationale wetgevers en rechters een juist evenwicht moesten verzekeren, is het in toenemende mate geneigd om zelf knopen door te hakken. Alleen al in de eerste helft van 2014 heeft het Hof privé-downloaden uit illegale bron verboden, hyperlinken toegestaan, de Richtlijn bewaarplicht telecommunicatiegegevens vernietigd en in de bestaande Privacy-richtlijn uit 1995 een recht om door zoekmachines ‘vergeten te worden’ gelezen waarvan de mogelijke invoering in een toekomstige Privacyverordening nog voorwerp was van verhit debat.

Kroniek Technologie en recht (met Niels van der Laan), gepubliceerd in Nederlands Juristenblad 2014/35 van 17 oktober 2014 [PDF]. Het hele nummer, inclusief kronieken van diverse andere rechtsgebieden, staat op de website van het NJB.

 

Naïef opportunisme

Vorige zomer maakte CDA-senator Hans Franken zich in opsporingskringen onsterfelijk door de Wet bewaarplicht telecommunicatiegegevens, die hij jarenlang met kracht van argumenten had bestreden, alsnog te omhelzen. De politieke deal die Franken sloot, staat nu op losse schroeven.

De ommekeer van de CDA-fractie zorgde er voor dat er in de Eerste Kamer alsnog een meerderheid was voor verplichte opslag van telecomgegevens voor opsporingsdoeleinden. Ook Franken’s verklaring voor zijn opmerkelijke koerswijziging is meteen beroemd geworden:

“We moeten hier vandaag een politieke beslissing nemen en dan kiest mijn fractie – onder een aantal hieronder te noemen voorwaarden – voor een standpunt, waarin politieke opportuniteit zwaarder weegt dan wetenschappelijke rationaliteit.” Continue reading “Naïef opportunisme”

Een domme wet

De Eerste Kamer stemde deze week in met de Wet bewaarplicht verkeersgegevens, na een merkwaardig debat waarin politiek en gezond verstand opzichtig botsten. Iedereen vond het een domme wet, maar de meerderheid stemde voor. De wet is gebaseerd op een Europese richtlijn en verplicht telecom- en internetaanbieders om informatie over telefoon- en internetgebruik van alle burgers twaalf maanden vast te leggen voor eventueel toekomstig opsporingsgebruik.

Onder druk van de vele tegenstanders van de bewaarplicht zegde minister Hirsch Ballin toe dat hij de Tweede Kamer zal vragen de bewaarplicht voor internetgegevens terug te brengen naar zes maanden, het minimum dat de Europese richtlijn voorschrijft. Als de Tweede Kamer dat weigert, is het helapidaka voor de Eerste Kamer. Continue reading “Een domme wet”